تاریخچۀ شکل‌گیری پژوهشکدۀ مطالعات واژه‌گزینی

 

گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم‌زمان با تأسیس فرهنگستان کار خود را آغاز کرد و، پس از چندین سال فعالیت و کسب تجربه در زمینۀ واژه‌گزینی و معادل‌یابی برای واژه‌های بیگانه، لازم دید رشته‌ای دانشگاهی در حوزۀ علم اصطلاح‌شناسی و واژه‌گزینی در ایران پایه‌گذاری کند.

جمعی از صاحب‌نظران گروه واژه‌گزینی، از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۲، به نگارش سرفصل‌ها و شرح درس‌های رشتۀ واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی اهتمام ورزیدند.  فرهنگستان، در آبان ۱۳۸۲، سرفصل‌ها و شرح درس‌های مذکور را به معاونت آموزشی و دفتر شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری ارائه داد.

شورای گسترش آموزش عالی، پس از بررسی‌ها و کارشناسی‌های اولیه، در طیّ سه جلسه (دی و بهمن ۱۳۸۲ و فروردین ۱۳۸۳) سرفصل‌‌ها و شرح درس‌های پیشنهادی دورۀ کارشناسی ارشد رشتۀ واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی را تأیید و تصویب کرد و، در پانزدهم فروردین سال ۱۳۸۳، آن را به فرهنگستان زبان و ادب فارسی ابلاغ کرد. به ‌این ‌‌ترتیب، فرهنگستان گامی مهم در مسیر علمی‌کردن فعالیت‌ واژ‌ه‌گزینی برداشت.

پس از دریافت مجوز فوق، فرهنگستان تلاش‌های خود را برای راه‌اندازی رشتۀ مذکور آغاز کرد. با توجه به قوانینی که تا آن هنگام در مجلس شورای اسلامی و هیئت وزیران به تصویب رسیده بود، موانعی در راه‌اندازی این رشته به‌ چشم می‌خورد که فرهنگستان می‌بایست از آنها عبور کند. نخست، مکاتباتی با برخی از دانشگاه‌های معتبر صورت گرفت، اما با وجود رایزنی‌ها و مذاکرات فراوان، توافقی حاصل نشد و فرهنگستان تصمیم گرفت این رشته را در پژوهشکده‌ای در داخل فرهنگستان راه‌اندازی کند.

از سال ۱۳۸۸، مذاکراتی با معاونت سرمایه و توسعۀ نیروی انسانی ریاست جمهوری صورت گرفت. در نیمۀ دوم سال ۱۳۸۹این معاونت اجازه داد، با رعایت قوانین و زیرنظر وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری، پژوهشکده‌ای، به منظور راه‌اندازی دورۀ دانشگاهی مورد نظر، در فرهنگستان تأسیس شود. بلافاصله، نامه‌نگاری‌ها و مذاکرات با معاونت‌های آموزشی و پژوهشی وزارت مذکور آغاز شد و در بهمن ۱۳۹۰، پس از موافقت اولیۀ معاونت‌های آموزشی و پژوهشی وزارتخانه با تأسیس پژوهشکدۀ مطالعات واژه‌گزینی، پروندۀ این پژوهشکده به دفتر شورای گسترش آموزش عالی عرضه شد. این دفتر نیز، با نهایت حسن ‌نیت، پروندۀ پژوهشکده را بررسی کرد و در تابستان سال ۱۳۹۱ موافقت اصولی خود را با تأسیس پژوهشکدۀ مطالعات واژه‌گزینی اعلام کرد. پس از این مصوبه، پژوهشکده برای دریافت مجوز برگزاری دورۀ کارشناسی ارشد اقدام کرد.

در مهر ماه ۱۳۹۲، شورای گسترش به پژوهشکدۀ مطالعات واژه‌گزینی اجازه داد که دورۀ کارشناسی ارشد واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی را، به ‌صورت آموزشی  ـ ‌‌پژوهشی، برگزار کند. گام بعدی وارد‌ کردن رشتۀ مذکور در دفترچۀ آزمون سراسری کارشناسی ارشد سازمان‌ سنجش آموزش کشور بود. هرچند نظر فرهنگستان این بود که این رشته به‌ صورت مستقل در دفترچۀ کارشناسی ارشد درج شود، با پیشنهاد‌هایی که این سازمان مطرح کرد، رشتۀ واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی در قالب یکی از گرایش‌های رشتۀ زبان‌شناسی در دفترچۀ آزمون درج شد. سپس، مواد امتحانی و ضرایب درس‌ها در دفترچۀ آزمون سراسری کارشناسی ارشد سال تحصیلی ۱۳۹۴-۱۳۹۵مشخص شد و پژوهشکدۀ مطالعات واژه‌گزینی توانست از مهر ماه ۱۳۹۴دانشجو بپذیرد. پس از اعلام نتایج اولیۀ آزمون سراسری کارشناسی ارشد، اسامی داوطلبان واجد شرایط، به ‌صورت سه ‌برابر ظرفیت، به فرهنگستان اعلام شد. از این داوطلبان مصاحبه به‌عمل آمد و، درنهایت، دانشجویان مورد ‌نظر انتخاب شدند.

نامه‌نگاری‌ها و مذاکرات پژوهشکده با دفتر شورای گسترش آموزش عالی در آذر ماه ۱۳۹۴ادامه یافت تا آنکه در تابستان سال ۱۳۹۵، دفتر شورای گسترش آموزش عالی به پژوهشکده مجوز پذیرش دائمی دانشجو داد.

 یکی از امکانات ویژۀ این پژوهشکده بهره‌گیری از اعضای پیوسته و وابستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی و برخی از برجسته‌ترین اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های معتبر کشور در آموزش دانشجویان است. اعضای شورای علمی پژوهشکده تلاش می‌کنند، در طول دورۀ آموزشی، دانشجویان را با آخرین منابع و مآخذ بین‌المللی و نیز پژوهش‌های بومی در حوزۀ واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی آشنا کنند.

بنیان‌گذاران پژوهشکدۀ مطالعات واژه‌گزینی امید‌وارند، با پرورش واژه‌گزینان و اصطلاح‌شناسان متخصص، بتوانند به تقویت و غنای هرچه بیشتر زبان فارسی کمک کنند.

 

مسئولان و کارکنان پژوهشکده

دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی
دکتر محمد دبیرمقدم، معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی
دکتر سیدمجتبی حسینی، دبیر فرهنگستان زبان و ادب فارسی
خانم نسرین پرویزی، معاون گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی
آقای مهدی قنواتی، مدیر آموزش فرهنگستان زبان و ادب فارسی
خانم لیدا محمدی و آقایان سجاد سرگلی و محسن هاشمی، کارشناسان پژوهشکدۀ مطالعات واژه‌گزینی

 

مدرسان پژوهشکده

دکتر غلامعلی حداد عادل
دکتر محمد دبیرمقدم
دکتر مصطفی عاصی
دکتر یحیی مدرسی
دکتر علی‌اشرف صادقی
دکتر شهین نعمت‌زاده
دکتر گلناز مدرسی‌قوامی
خانم نسرین پرویزی
دکتر علاءالدین طباطبایی
دکتر فرشید سمائی
دکتر محمدرضا رضوی
دکتر رضا عطاریان
دکتر فریبا قطره
دکتر محمد حسن‌دوست
دکتر مهدی سمائی
دکتر ارسلان گلفام
دکتر علی شیوا
دکتر سپیده عبدالکریمی
دکتر ساغر شریفی

سرفصل درس‌ها

درس‌های پیش‌نیاز
آشنایی با متون ادب فارسی
مفاهیم بنیادی زبان‌شناسی
آشنایی با صرف و نحو زبان عربی
روش تحقیق
تاریخ زبان فارسی
مبانی واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی
درس‌های اجباری
آواشناسی و واج‌شناسی
متون علمی فارسی
مبانی نظری ساخت‌واژه
كاربرد رایانه در اصطلاح‌شناسی
نحو زبان فارسی
ساخت‌واژۀ زبان فارسی
جامعه‌شناسی زبان
اصطلاح‌شناسی ۱
اصطلاح‌شناسی ۲
سمینار اصطلاح‌شناسی
کارگاه واژه‌گزینی
معناشناسی و مفهوم‌شناسی
درس‌های اختیاری
تاریخ علم
گفتمان‌شناسی
آشنایی با زبان‌های یونانی و لاتین
فرهنگ‌نگاری


پذیرش در رشتۀ واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی

علاقه‌مندان به تحصیل در این رشته نخست باید در آزمون سراسری کارشناسی ارشد، گروه علوم انسانی، مجموعۀ زبان‌شناسی، کد امتحانی ۱۱۱۰، شرکت کنند و سپس در آزمون مصاحبۀ ورودی قبول شوند.
گفتنی است که این پژوهشکده خوابگاه ندارد.

 

مواد امتحانی و ضرایب درس‌ها در آزمون سراسری کارشناسی ارشد

عنوان ضریب
۱. زبان عمومی و تخصصی (انگلیسی یا فرانسه) ۲
۲. دستورزبان فارسی ۲
۳. زبان‌شناسی ۳
۴. درس‌های تخصصی رشتۀ واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی (ساخت‌واژۀ زبان فارسی، مبانی واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی، مرجع‌شناسی) ۴

مدارک لازم برای مصاحبه

۱. شناسنامۀ عكس‌دار و ۲ نسخه تصویر آن
۲. كارت ملی و ۲ نسخه تصویر آن به صورت پشت‌ و‌ رو
۳. ۲ قطعه‌ عكس ۴×۳
۴. یك نسخه از آثار چاپ‌شده (كتاب، مقاله، پایان‌نامه و …)

زمان مصاحبه: چهارشنبه، سیزدهم تیر ۱۴۰

  • لازم است پذیرفته‌شدگان در روزهای یک‌شنبه و دو‌شنبه مورخ ۱۰ و ۱۴۰۳/۴/۱۱ از ساعت ۸ تا ۱۲ با شمارۀ تلفن ۸۸۶۴۲۴۵۸-۰۲۱ و ۰۹۱۲۶۰۷۳۰۲۷ تماس برقرار کنند تا زمان دقیق حضور آنان در مصاحبه مشخص شود.

 

ارتباط با پژوهشکده

نشانی: تهران، میدان ونك، بزرگراه حقانی، پس از ایستگاه مترو، خروجی كتابخانۀ ملی و مجموعۀ فرهنگستان‌ها، بلوار دکتر حسن حبیبی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، طبقۀ اول، پژوهشکدۀ مطالعات واژه‌گزینی
تلفن: ۸۸۶۴۲۴۵۸-۰۲۱
تلفن همراه مدیر آموزش (مهدی قنواتی): ۰۹۱۲۶۰۷۳۰۲۷