مسئول دفتر ارتباط با فرهنگستان زبان و ادب فارسی در دانشگاه آزاد اسلامی معرفی شد
به گزارش روابط عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، روز سهشنبه ۲۳ مرداد ۱۴۰۳ این فرهنگستان میزبان مدیران گروههای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی بود. مهیمانان نخست به بازدید از بخشهای مختلف مرکز اسناد و کتابخانۀ مرکزی فرهنگستان پرداختند و سپس در نشستی با حضور رئیس، دبیر و تنی چند از اعضای پیوستۀ فرهنگستان شرکت کردند.
بهترین سرمایههای زبان فارسی در فرهنگستان حضور دارند
در ادامۀ این نشست رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، انتصاب مسئول دفتر ارتباط با فرهنگستان در دانشگاه آزاد اسلامی را بخشی از یک طرح بزرگتر دانست که از سال گذشته و با دانشگاههای دولتی شروع شده است. غلامعلی حداد عادل در اینباره گفت: در نمودار سازمانی فرهنگستان، ارتباط با استانها و شهرستانها پیشبینی نشده و فرهنگستان در هیچ کجای کشور نمایندگی ندارد؛ اما در نزدیک به ۴۰ دانشگاه جامع دولتی در سراسر کشور دفتر ارتباط با فرهنگستان راهاندازی کرده است و این نمایندگان حلقۀ پیوند ما با جامعۀ دانشگاهیاند. خوشحالیم که اکنون این طرح گسترش یافته و به همّت دوستان عزیز ما به دانشگاه آزاد اسلامی نیز رسیده است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه، زبان فارسی را شناسنامۀ ملت ایران دانست و با اشاره به تداوم چند هزار سالۀ ملیّت ایرانی گفت: اگرچه ملیّتمان متحول شده اما دچار گسیختگی نشده است. فارسی، زبان مشترک همۀ مردم بوده است و چنان نفوذی داشته که اسلام پس از رسیدن به ایران از اسب زبان عربی پیاده شد و سوار بر اسب زبان فارسی به شرق گسترش یافت. این زبان روزگاری شرق و غرب عالم اسلام را به هم پیوند میداد و زبان فکر و فرهنگ و شعر و ادب بود.
به عقیدۀ رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی زبان فارسی به هویت، ماندگاری و پایداری ملت ایران گره خورده است و چنین زبانی با پیشینۀ درخشاناش شئونی حاکمیتی دارد، دکتر حداد عادل در همین باره افزود: پاسداری از زبان فارسی یک امر حاکمیتی است و در قانون اساسی نیز بر آن تأکید شده است. فلسفۀ بنیانگذاری فرهنگستان در پیوند با همین اصلی قانون اساسی است.
حداد عادل در ادامه با برشماری کارکردها و شئون حاکمیتی فرهنگستان اضافه کرد: یکی از مسائل و مشکلات زبان فارسی و بسیاری از زبانها پدید آمدن واژههای جدید در همۀ رشتهها است. انفعال در برابر ورود واژههای بیگانه آسیبهای فراوانی به زبان وارد میکند. ازاینرو، باید برای این واژگان برابرهایی پیدا کرد، به نحوی که کاربرد آنها برای بقیه الزامآور باشد. گروه واژهگزینی که یکی از گروههای علمی دوازدهگانۀ فرهنگستان است در مسیر اجرای چنین سیاستی فعالیت میکند که افزون بر پنجاه تن عضو هیئت علمی و پژوهشگر گروه، حدود ۷۵ کارگروه تخصصی نیز در زیرمجموعۀ آن فعال است که اعضای این کاگروهها از میان استادان و متخصصان دانشگاهی برگزیده شدهاند و برای رشتههای گوناگون علمی واژهگزینی میکنند.
حداد عادل تصویب دستور خط فارسی را یکی دیگر از اقدامات فرهنگستان برشمرد و گفت: یکی دیگر از کارهای فرهنگستان سوم این بود که در سالهای اول تأسیس در دهۀ ۷۰ سدۀ گذشته طی بیش از یکصد جلسه توانست نخستین ویراست دستور خط فارسی را به تصویب برساند که نقش مهمی در کاستن از میزان هرجومرج در حوزۀ نگارش فارسی داشته است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه بهترین سرمایههای علمی کشور در زمینۀ زبان و ادب فارسی در فرهنگستان حضور دارند، ادامه داد: با کمک همین سرمایهها بود که باوجود محروم بودن فرهنگستان سوم از دسترسی به مستندات و سوابق دو فرهنگستان اول و دوم، توانستیم در ساماندهی به شکلگیری دانش واژهگزینی به عنوان یک رشتۀ علمی در ایران موفق باشیم. در ادامۀ همین موفقیت بود که درخواست تأسیس پژوهشکدۀ مطالعات واژهگزینی و اجرای یک دورۀ کارشناسی ارشد را به وزارت علوم را ارائه دادیم تا به تربیت متخصص واژهگزینی بپردازیم که امسال نهمین دورۀ دانشجویان کارشناسی ارشد این رشته در مهرماه تحصیل خود را آغاز خواهند کرد.
در آغاز این نشست، محمدهادی همایون، معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به فعالیتهای صورتگرفته در این دانشگاه از دستهبندی همۀ رشتههای علوم انسانی و احصای آنها در ۱۸ عنوان خبر داد و گفت: به پیشتازی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه آزاد افتخار میکنیم و در عرصه و گسترۀ جغرافیایی کشور توانستهایم زبان و ادبیات فارسی را پیگیری کنیم به نحوی که در کنار رشتۀ تخصصی زبان و ادبیات فارسی، مسئلۀ ادبیات فارسی به عنوان یکی از درسهای عمومی دانشگاه آزاد را در دستور کار داریم. در همینباره اخیراً دروس عمومی دانشگاه آزاد به معاونت علوم انسانی و هنر سپرده شده و برای آن برنامهریزی خواهد شد.
سپس، عبدالرضا مدرسزاده، مدیر گروه کشوری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، نیز با تأکید بر لزوم حفظ ارکان زبان فارسی از جمله خط و دستور زبان فارسی، از اضافه شدن ویراستار به ترکیب استاد راهنما و مشاور رسالههای دکتری در این دانشگاه خبر داد و گفت: بهمنظور پاسداری از زبان و خط فارسی، از اول مهرماه امسال هر دانشجوی دکتری یک رکن به نام ویراستار نیز در کنار خود خواهد داشت. بنابراین هر رسالۀ دکتری قبل از پیش دفاع از مسیر ویراستاری عبور کرده و ویرایششده به مرحلۀ دفاع میرسد.
کار معلمان ادبیات بسیار دشوار است
در ادامه، دکتر محمود عابدی، عضو پیوستۀ فرهنگستان، ضمن اظهار امیدواری از فعالیت ثمربخش دفتر ارتباط با فرهنگستان در دانشگاه آزاد اسلامی به نقش معلمان و استادان ادبیات پرداخت و گفت: کار معلمان ادبیات بسیار دشوار است؛ هم عرصه بسیار گسترده و پهناور است و هم اینکه استادان گذشتۀ ما یگانه و غیر قابل تکرار بودند. استادان ما مثل فروزانفر، همایی، سعید نفیسی و دیگران تکرارپذیر نیستند.
عضو پیوستۀ فرهنگستان ادامه داد: پرورش معلم نیز سخت است و مقامش بسیار مهم است. همۀ حاضران میدانند که مغول با حملۀ خودش فاجعه بزرگی بر مردم ما به بار آورد و در خراسان کتابخانهها و کتابها را از میان برد. بسیاری از مراکز فرهنگی و مدارس را ویران کرد و از جمله استادان را نیز از بین برد. کتابها چه بسا برگشتند، مدارس چه بسا ساخته شدند اما آن معلمها دیگر به بار نیامدند.
دکتر محمود عابدی در پایان گفت: در میان تمام دانشهای انسانی ادبیات و فلسفه است که اندیشیدن را برای آدم فراهم میکند. بنابراین تا زبان فارسی وجود دارد، تا کسی هست که زبان را بفهمد زبان فارسی میتواند با تمام قابلیتهایش باقی بماند.
شکاف بین نسلی زبان را جدی بگیریم
در ادامۀ این نشست، محمدرضا ترکی، عضو پیوسته و سردبیر نشریۀ نامۀ فرهنگستان، به شکاف بین نسلها پرداخت و گفت: برخی از دوستان ما که معلم مدارس هستند و با بچهها سروکار دارند بهصراحت میگویند که زبان آنان با زبان ما متفاوت است و این شکاف زبانی و نسلی شدید است و روزبهروز راه مفاهمه بین نسلها باریکتر و دشوارتر میشود.
مدیر گروه ادبیات انقلاب اسلامی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در این باره افزود: سیاست فرهنگستان در سالهای اخیر این بوده که ارتباطاتی گستردهتر با دانشگاهها داشته باشد و مشابه جلسۀ امروز را با دانشگاههای دولتی نیز داشتهایم. ما هم اکنون با دو گلوگاه بسیار مهم در زمینۀ زبان فارسی مواجه هستیم. یکی رسانهها هستند که امروزه دستنایافتنیتر و تسلطناپذیرتر شدهاند و گلوگاه مهمتر دانشگاهها هستند.
سردبیر نشریۀ نامۀ فرهنگستان در ادامۀ سخنان خود توضیحاتی دربارۀ روند انتشار این مجله و ویژهنامههای وابسته به آن ارائه کرد و افزود: نامۀ فرهنگستان آمادگی دارد پژوهشهای استادان دانشگاه آزاد اسلامی را که در قالب مقاله تدوین میشود و متناسب با سیاستها و شیوهنامۀ مجله باشد، به چاپ برساند.
گفتنی است در بخشی از این نشست، آمنه بیدگلی، معاون گروه دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، محمد صاحبی، عضو هیئت علمی گروه فرهنگنویسی و عفت امانی، پژوهشگر گروه زبانها و گویشهای ایرانی نیز بهترتیب به بیان نکاتی دربارۀ روند تدوین و انتشار دانشنامه زبان و ادب فارسی، تدوین و انتشار جلدهای اول تا سوم فرهنگ جامع فارسی و فعالیتهای گروه زبانها و گویشهای ایرانی با شرکتکنندگان گفتوگو کردند.
یادآور میشود در این نشست، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، حکم انتصاب غلامرضا مدرسزاده را بهعنوان مسئول دفتر ارتباط با فرهنگستان زبان و ادب فارسی در دانشگاه آزاد اسلامی اعطا کرد.