مجتبی مینوی، دانشمندی یگانه
مجتبی مینوی، محقق، مصحّح، مترجم و استاد دانشگاه تهران، ۱۹ بهمن ۱۳۸۲ در خانوادهای روحانی به دنیا آمد. هنگامی که سه ساله بود، پدرش برای ادامۀ تحصیل فقه با خانواده به سامره کوچید. به اصرار مینوی، او را در چهار یا پنجسالگی در سامره به مکتب فرستادند. خواندن قرآن و گلستان و دیوان حافظ را در مکتب آموخت و حدود هشتسالگی قرآن را از حفظ داشت. خانوادۀ مینوی پس از شش سال به ایران بازگشت. او پساز گذراندن دورۀ ابتدایی، وارد دارالفنون شد. پساز پایان دورۀ دارالفنون، از ۱۳۰۵ تا ۱۳۰۷ در مجلس به کار تندنویسی پرداخت. بعد به استخدام وزارت معارف درآمد و به ریاست کتابخانۀ آنجا گماشته شد.
سال ۱۳۰۷ با اسماعیل مرآت که به سرپرستی دانشجویان ایرانی در پاریس گماشته شده بود به پاریس رفت و مجال همنشینی با محمد قزوینی را پیدا کرد. سال ۱۳۰۹ به لندن رفت تا سرپرستی دانشجویان ایرانی آن شهر را برعهده گیرد. در لندن زبان انگلیسی را آموخت.
مدتی بعد به ایران بازگشت و با چند تن از دانشمندان برجستۀ آن روزگار مانند دهخدا، نفیسی، رشید یاسمی، اقبال آشتیانی و…، همچنین فعالان ادبی همچون: هدایت، خانلری، علوی، فرزاد پیوند یافت. او بار دیگر به انگلستان رفت و مدتی در رادیو بیبیسی به کار پرداخت و در این دوره به تکمیل آموختن زبان پهلوی نزد «هنینگ» ادامه داد. چند ماهی از سال ۱۳۲۹ را نیز در استانبول گذراند و در بازگشت به ایران به تدریس در دانشگاه تهران پرداخت. با تلاش او، دانشگاه تهران بودجهای را برای عکسبرداری از نسخههای نفیس کتابخانههای ترکیه اختصاص داد و خود او مأمور پیگیری این کار شد. او از ۱۳۳۶ تا ۱۳۴۰ نیز رایزن فرهنگی ایران در ترکیه بود و توانست از ۱۵۰۰ نسخۀ نفیس عکس و میکروفیلم تهیه کند.
مینوی فارسی، عربی و انگلیسی را بسیار خوب میدانست و با زبانهای پهلوی، فرانسه، آلمانی و ترکی آشنا بود. دانش وسیع، حافظۀ قوی، حدّت ذهن و صداقت علمی مینوی او را در زمرۀ بزرگترین دانشمندان ایرانِ معاصر جای داده است. او تأثیر بسیار عمیقی در نحوۀ تصحیح متون در ایران بر جای نهاده است.
او سال ۱۳۵۰ به مدیریت علمی بنیاد شاهنامه و سال ۱۳۵۲ به عضویت فرهنگستان ادب و هنر برگزیده شد. مینوی ۶ بهمن ۱۳۵۵ درگذشت.
برخی از آثار او:
تصحیح: نامۀ تنسر، ویس و رامین، کلیله و دمنه، داستانهای بیژن و منیژه، رستم و سهراب، سیاوش
برگرفته از مقالۀ «مجتبی مینوی»، نوشتۀ محمود امیدسالار، دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، ج ۶، انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۹۵، صص ۳۲۸-۳۳۲.