آیین گشایش نخستین المپیاد جهانی زبان‌شناسی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد
حداد عادل: ایران تاکنون ده درصد مدال‌های المپیاد‌های جهانی را به خود اختصاص داده است و این درصد نشان می‌دهد که در ایران جوان بااستعداد کم نداریم و توانسته‌ایم با مدیریت درست زمینۀ بروز استعدادهای آن‌ها را در عرصۀ ملی و بین‌المللی فراهم کنیم.
غلامعلی حداد عادل در آیین گشایش نخستین المپیاد ملی زبان‌شناسی گفت:
به‌‌گزارش روابط عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در آیین گشایش نخستین المپیاد جهانی زبان‌شناسی گفت: خدا را شکر می‌کنم بذری که در سال ۱۳۶۵ کاشته‌ایم امروز به درخت تنومند و باطراوتی بدل شده است و حیاتش استمرار دارد.
او با اشاره به پیشینۀ راه‌اندازی المپیادها در کشور گفت: نخستین بار المپیاد ریاضی در ایران در سال ۱۳۶۵ راه‌اندازی شد و نخستین گروه دانش‌آموزان در سال ۱۳۶۶ برای شرکت در المپیاد ریاضی راهی کوبا شدند و با گذشت زمان المپیاد فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی، علوم و کامپیوتر در ایران راه‌اندازی شدند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: با توجه به اهمیت المپیادها، سنگ بنای المپیاد ملّی ادبیات فارسی را در کشور گذاشتیم و امروز بسیار خرسندم که آیین گشایش نخستین المپیاد ملی زبان‌شناسی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی در حال برگزاری است.
حداد عادل در ادامه با اشاره به آیین‌نامۀ المپیاد ادبی گفت: در این آیین‌نامه از آغاز بندی را گنجاندیم تا دانش‌آموزان رشته‌های ریاضی و تجربی نیز بتوانند در این المپیاد شرکت کنند. البته این المپیاد با سایر المپیاد‌های فرق عمده‌ای دارد. این المپیاد جنبۀ جهانی نداشت، هنوز هم ندارد اما در مقطعی دانش‌آموزان المپیادی ادبی را به یکی از کشور‌های تاجیکستان و هند که زبان فارسی در آنجا سابقه دارد، اعزام می‌کردیم. اما بعدها این کار متوقف شد.
او افزود: امسال باخبر شدیم که المپیاد زبان و ادبیات فارسی نیز می‌تواند مانند سایر المپیادها جهانی شود و این اتفاق بسیار مبارکی است. البته برای نخستین بار است که برگزیدگان گروه المپیاد زبان و ادبیات فارسی در المپیاد جهانی زبان‌شناسی شرکت می‌کنند. امیدوارم نخستین گام‌ها را استوار بردارند و در این رویداد مهم موفق شوند.
حداد عادل ادامه داد: ایران تاکنون ده درصد مدال‌های المپیاد‌های جهانی را به خود اختصاص داده است و این درصد نشان می‌دهد که در ایران جوان بااستعداد کم نداریم و توانسته‌ایم با مدیریت درست زمینۀ بروز استعدادهای آن‌ها را در عرصۀ ملی و بین‌المللی فراهم کنیم.
او در ادامه با اشاره به سابقۀ تأسیس دانشگاه تهران گفت: زمانی که دانشگاه تهران تأسیس شد بیشتر استادان این دانشگاه یا درس‌خوانده‌های دانشگاه‌های خارجی بودند و تنها، استادانی مانند فروزانفر و ملک‌الشعراء بهار که هستۀ اولیۀ رشتۀ زبان و ادبیات فارسی را بنیان گذاشتند، ادیبانی بودند که در ایران تحصیلات دانشگاهی نداشتند، اما تحصیلات سنّتی داشتند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: امروز با گذشت نود سال از تأسیس دانشگاه تهران، وضیعت رشتۀ زبان و ادبیات فارسی بسیار تغییر کرده است و این تحولات جنبۀ علمی دارند. یکی از تحولاتی که ما در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی با آن روبه‌رو شدیم به واسطۀ علم زبان‌شناسی است. امروزه در ایران زبان‌شناسی و ادبیات رابطۀ تنگاتنگی دارند.
او در ادامه با اشاره به تأسیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: در فرهنگستان نخست زبان‌شناسی جایگاهی نداشت اما امروزه زبان‌شناسی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی پرتو افکنده است و بخش مهمی از فعالیت‌های فرهنگستان سوم معطوف به گروه واژه‌گزینی و پس از آن فرهنگ‌نویسی است و در هر دو گروه زبان‌شناسی از اهمیت و کارکرد ویژه‌ای برخوردار است.
در ادامه حداد عادل خطاب به دانش‌آموزان راه‌یافته به نخستین المپیاد ملی زبان‌شناسی گفت: امیدوارم که در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی یا زبان‌شناسی به تحصیل بپردازید و نسبت به ادامۀ تحصیل در سایر رشته‌های علوم انسانی وسوسه نشوید.
او افزود: ما امروزه بیش از هرچیزی به استادان و پژوهشگرانی در حوزۀ زبان و ادب فارسی احتیاج داریم که عاشق زبان فارسی باشند و فقط به دنبال کسب مدرک و نمره نباشند. هزاران سال است که پیشینیان ما زبان فارسی را حفظ کرده‌اند تا زبان فارسی با صورت امروزی‌اش به ما برسد و امروز وظیفۀ ما و نسل جوان است که از این زبان مراقبت کند. نسل امروز در برابر زبان فارسی مسئول است.
در ادامۀ این مراسم محمد دبیرمقدم عضو پیوسته و معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: امروز می‌خواهم با شما مسیری را که در زبان‌شناسی طی کرده‌ام در میان بگذارم. من زمانی که با داشتن دو مدرک کارشناسی ارشد و مدرک دکتری زبان‌شناسی به ایران بازگشتم و در دانشگاه مشغول به کار شدم در دانشگاه جای خالی بسیاری از رشته‌ها ازجمله آزفا، زبان‌شناسی و زبان انگلیسی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری خالی بود و برنامه‌ریزی در این باره برعهدۀ من گذاشته شد و با همراهی همکارانم توانستیم زمینۀ ایجاد این رشته‌ها را در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری فراهم کنیم.
او افزود: پس از مدتی که در دانشگاه در مقطع کارشناسی زبان‌شناسی درس می‌دادم؛ دریافتم در دانشگاه دربارۀ نظریه‌های نوین زبان‌شناسی اطلاعات ناقص و مقدماتی به دانشجویان داده می‌شود و همچنین نظر نادرستی دربارۀ چامسکی و نظریه‌های او وجود دارد و گویی غیر از چامسکی هیچ اتفاق دیگری در سطح بین‌المللی در زبان‌شناسی درخور ذکر نیست. همین موضوع موجب شد تا تصمیم بگیرم دست‌به‌کار شوم و نظریه‌های نوین زبان‌شناسی را به تفصیل معرفی بکنم.
او افزود: از کتاب ۱۹۵۵ چامسکی یعنی ساخت منطقی نظریۀ زبانی شروع کردم. هیچ ناشری حاضر به چاپ این کتاب نشد. به من گفتند کسی تو را نمی‌شناسد بگذار یکی دو مقاله بنویسی بعد انتظار داشته باشی ناشری اقدام به چاپ کتابت بکند. تا اینکه یک ناشر اروپایی کتاب دیگری از چامسکی با نام ساختار نحوی را منتشر کرد و این مسیر ادامه پیدا کرد و تبدیل به یک مکتب زبان‌شناسی زایشی شد.
دبیرمقدم ادامه داد: من خواستم در ابتدا بگویم که زبان‌شناسی فقط زبان‌شناسی زایشی نیست، تعدادی از زبان‌شناسان هم نقش‌گرا هستند، کارکردگرا هستند. از نقش کارکردی زبان صحبت می‌کنند. ممکن است با خود بگوید مگر می‌شود غیر از این باشد؟ بله می‌شود. چامسکی وظیفۀ اولیۀ زبان را ارتباطی نمی‌داند. او نقش اولیۀ زبان را بیان حدیث نفس و تفکر می‌داند و رویکرد فردگرا به زبان دارد و رویکرد فلسفی‌اش خردگرایانۀ دکارتی است. چامسکی تجربه‌گرا نیست و در برابر رفتارگرایی قامت برافراشت.
او افزود: در کتاب زبان‌شناسی نظری دربارۀ پیدایش و تکوین دستور زایشی نوشته‌ام و نظریات زبان‌شناسان مکتب‌های مختلف را بررسی کرده‌ام و شرح داده‌ام. چاپ دوازدهم این کتاب در روزهای اخیر به دستم رسید. در هر چاپ تلاش کرده‌ام این کتاب را روزآمد کنم. زمانی که از انتشار این کتاب گذشت با خودم گفتم آیا من قرار است شارح اندیشه‌ها و نظریۀ سایر زبان‌شناسان باشم؟ پس خودم کجای این داستان هستم. البته اگر در سطح بین‌المللی شما کتابی هم‌عرض این کتاب دیدید به من نشان بدهید.
دبیرمقدم ادامه داد: پس از تألیف این کتاب تصمیم گرفتم که مجموعۀ مقالاتم را در قالب کتابی با عنوان «زبان‌شناسی، منظری ایرانی» منتشر کنم. عمدۀ مقالات این کتاب به زبان انگلیسی هم منتشر شده تا صحبتم بازتاب بین‌المللی داشته باشد.
او افزود: ایران بهشت زبان‌ها و گویش‌هاست و من هرگز نمی‌توانم به‌عنوان یک زبان‌شناس بنشینم و شاهد زوال و مرگ این زبان‌ها و گویش‌ها باشم و تاکنون تلاش کرده‌ام به بررسی تعدادی از این زبان‌ها و گویش‌ها بپردازم. متون ما از منظر زبان‌شناسی گنجینۀ بسیار ارزشمندی است که نباید این گنجینه را نادیده گرفت.
دبیرمقدم در بخش دیگر سخنانش از زبان فارسی به‌عنوان تجربۀ مشترک میان تمام اقوام ایرانی یاد کرد و گفت هیچ‌کس برای رسمی کردن این زبان تلاش نکرده است، اما این زبان به‌عنوان زبان میانجی تلاش کرده و راه خود را در میان اقوام ایرانی پس از زبان پهلوی باز کرده است.
او در بخش پایانی سخنانش دربارۀ یازدهمین همایش ملی زبان‌شناسی که در اسفندماه برگزار خواهد شد، مطالبی را مطرح کرد.
همچنین در این مراسم حسین قاسم‌پور مقدم مدیر گروه آموزش زبان فارسی گفت: خوشحالم که امروز مرحلۀ چهارم المپیاد زبان و ادب فارسی را با رویکرد شرکت در المپیاد جهانی زبان‌شناسی آغاز می‌کنیم.
او در ادامه از حداد عادل به‌عنوان پدر و بنیان‌گذار المپیادها در ایران یاد کرد و گفت: ایشان عنایت و توجه خاصی به المپیاد ادبی داشتند و بر همین اساس به‌ویژه در دهۀ هفتاد گروه مؤلفان کتاب‌های درسی جزو اعضای المپیاد ادبی بودند و همواره تلاش کردند تا زمینۀ شناسایی دانش‌آموزانی که زمینۀ ادبی دارند فراهم شود و آن‌ها به سمت رشتۀ ادبیات فارسی و مشاغلی که مرتبط با این رشته است سوق داده شوند تا این افراد به‌مرور در شمار متولیان زبان و ادب فارسی کشور باشند.
قاسم‌پور ادامه داد: امسال برای سومین سال است که کلاس‌های زبان‌شناسی در دورۀ تابستانی المپیاد زبان و ادب فارسی برای دانش‌آموزان برگزار می‌شود و این دوره همواره با اقبال روبه‌رو می‌شود و خوشحالم که با پیگیری خود دانش‌آموزان و با حمایت و همکاری باشگاه دانش‌پژوهان جوان و فرهنگستان زبان و ادب فارسی زمینه‌ای فراهم شد تا به المپیاد جهانی زبان‌شناسی بپیوندیم. امیدوارم در روزهای آینده به‌طور رسمی خبر پیوستن به این رویداد علمی جهانی به ما اعلام شود.
او افزود: در این دوره در مرحلۀ نخست پانزده هزار تن در آزمون شرکت کردند و پس از گذراندن سه آزمون چهارده نفر به مرحله چهارم المپیاد ملی ادبی راه پیدا کردند. در یک دورۀ یک ماهه میزبان اعضای این گروه هستیم تا با شرکت در کلاس‌های استادان بنام زبان‌شناسی با مباحث این علم آشنا شوند و برای شرکت در آزمون اصلی المپیاد جهانی زبان‌شناسی آماده شوند.