گزارش دکتر احمد تفضلی از سفر علمی به سنتپترزبورگ
نخستین نشست شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی (فرهنگستان سوم) ۲۶ شهریور ۱۳۶۹ برگزار شد. زندهیاد دکتر احمد تفضّلی (زادۀ ۱۶ آذر ۱۳۱۶ اصفهان)، استاد برجستۀ فرهنگ و زبانهای باستانی دانشگاه تهران در تاریخ ۱۱ تیرماه ۱۳۷۰ به عضویت پیوستۀ فرهنگستان برگزیده شد. با پایان یافتن دورۀ ریاست دکتر حسن حبیبی بر فرهنگستان، در تاریخ ۲۸ فروردین ۱۳۷۴، شورای فرهنگستان دکتر غلامعلی حداد عادل، عضو پیوستۀ فرهنگستان را برای ریاست آن نامزد و به رئیس جمهور پیشنهاد کرد. در همین نشست، دکتر حداد عادل، دکتر احمد تفضّلی را که آوازهای جهانی داشت، برای معاونت علمی و پژوهشی فرهنگستان برگزید. به این ترتیب، او نخستین معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود و تا زمان درگذشت در این سمت به خدمات ارزشمند خود ادامه داد.
دانشگاه سنتپترزبورگ در ۲۲ شهریور ۱۳۷۵ در آیینی که به پاس خدمات دکتر تفضّلی به ایرانشناسی در جهان برپا شده بود، به این استاد نامدار و محقق ممتاز فرهنگ و زبانهای باستانی دکتری افتخاری داد. دکتر تفضّلی در بازگشت به ایران، بنا به سنّت فرهنگستان، گزارشی از این سفر علمی تقدیم شورای فرهنگستان کرد. اکنون در زادروز او، بخشی از این گزارش را منتشر کردهایم فارسی بود.
گزارش سفر علمی به پطرزبورگ
شورای علمی دانشگاه دولتی دانشگاه سنتپطرزبورگ (روسیه) در جلسهٔ روز ۲۵ ماه مارس سال ۱۹۹۶ (۶ فروردین ۱۳۷۵)، بنا به پیشنهاد دانشکدهٔ خاورشناسی این دانشگاه، تصویب کرد که به اینجانب درجهٔ دکتری افتخاری اعطا شود و رئیس دانشگاه، خانم پروفسور ویربتسکایا، در نامهای از اینجانب درخواست کرد که در موقع مناسبی به پطرزبورگ سفر کنم و در مراسم اعطای این جایزه شرکت جویم. فرهنگستان زبان و ادب فارسی وسائل این سفر را فراهم آورد و توانستم از تاریخ ۱۲ شهريورماه ۱۳۷۵ به پطرزبورگ عزيمت کنم. مراسم اعطای دکتری در ساعت ۳ روز ۲۲ شهریور در یکی از تالارهای دانشگاه به نام تالار پطروفسکی (Petrovesky) انجام گرفت. پیش از ورود رئیس دانشگاه، ارکستر مجلسی آثاری از موزارت و شوپن نواخت. پس از ورود، رئیس دانشگاه که زبانشناس و از متخصصان زبان روسی است به حاضران که غالباً استادان ایرانشناس نامی بودند، خوشآمد گفت و از استاد باگالیوبوف رئیس پیشین دانشکدهٔ خاورشناسی و استاد برجستهٔ زبانهای ایرانی درخواست کرد که اینجانب را معرفی کند. استاد باگالیوبوف، به لطف، اهم آثار اینجانب را برشمرد و از خدمات ناقابلم به ایرانشناسی تقدیر کرد. سخنرانی او به دو زبان روسی و فارسی بود. پس از او، بار دیگر رئیس دانشگاه سخن گفت و بر سنّت قدیمی ایرانشناسی در دانشگاه پطرزبورگ و اهمیت ارتباطات فرهنگی بین ملل تأکید کرد. سخنان وی را آقای دکتر محمود صالحزاده، استاد تاجیکی مقیم پطرزبورگ، به فارسی ترجمه میکرد. در پایان نوبت به سخن اینجانب رسید و در سخنرانی کوتاه خود به سوابق پرافتخار ایرانشناسی در دانشگاه پطرزبورگ و استادان نامی آن و آثار گرانبهای آنان و خدماتشان به فرهنگ و ادب و هنر ایران در گذشته و حال اشاره کردم. مراسم با اهدای دیپلم افتخاری با لباس خاص آن دانشگاه به پایان رسید. به درخواست دانشکدهٔ خاورشناسی در تاریخ ۲۱ شهريورماه نیز یک سخنرانی تحت عنوان «دبیران در عهد اسلامی و اوایل دورهٔ اسلامی» ایراد کردم.
سفر به پطرزبورگ موقعیت مناسبی را فراهم آورد که دربارهٔ مراکز علمی این شهر قدیمی تحقیق کنم و با دانشمندان ایرانشناس ملاقاتهایی داشته باشم و از تحقیقات جدید آنان مطلع شوم.
احمد تفضّلی