میزان کارآمدی واژههای زبان تاتی در واژهگزینی بررسی شد
نیکو خلجی، دانشجوی دورۀ کارشناسیارشد رشتۀ مطالعات واژهگزینی و اصطلاحشناسی، در پژوهشکدۀ واژهگزینی و اصطلاحشناسی از پاياننامۀ خود با عنوان «تحلیل میزان کارآمدی واژههای زبان تاتی (منطقۀ خلخال) در واژهگزینی» دفاع كرد.
به گزارش روابطعمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ابتدای اين جلسه، نیکو خلجی، به گزارشي اجمالي از پاياننامۀ خود پرداخت. او گفت: باتوجهبه پیشرفت علم، انسانها روزانه با مفاهیم جدیدی روبه رو میشوند، که برای بیان آن احتیاج به استفاده از یک لفظ یا واژه دارند. در زبان فارسی راههای بسیار زیادی برای واژهگزینی وجود دارد، یکی از این راهها استفاده از شیوۀ قرضگیری از زبانها و گویشهای ایرانی است.
خلجی با اشاره به زبان تاتی که از خانوادۀ زبانهای هندواروپایی است، گفت: این زبان از شاخۀ زبانهای غربی ـ شمالیِ ایرانی است. گویشهای زبان تاتی خود به دو بخش؛ تاتیِ شمالی و تاتیِ جنوبی تقسیم میشود. تاتیِ شمالی، گویش یهودیان ناحیۀ داغستان، واقع در شمال شرقی قفقاز، در جمهوری آذربایجان را شامل میشود. مردم تاتیزبان ساکن ایران، ازجنوب رودخانۀ ارس تا شمال ساوه، به گویش تاتی جنوبی صحبت میکنند، این گونۀ تاتی خود به پنج گروه تقسیم میشود. من در پژوهش خود، گویش رایج در منطقۀ خلخال (روستای شال) را بررسی و تحلیل کردهام.
به گفتۀ این پژوهشگر؛ شال یکی از روستاهای بزرگ بخش شاهرود خلخال است که بعد از کلور (مرکز بخش شاهرود) در حاشیۀ رودخانۀ شاهرود قرار گرفته است. مردم این روستا به دلیل شرایط جغرافیایی و اقلیم منطقه، به فعالیتهایی چون کشاورزی (باغداری گردو)، دامداری و زنبورداری مشغول هستند.
او افزود: این پژوهش بهجهت بررسی میزان کارآیی زبان تاتی منطقۀ خلخال (شالی) در فعالیتهای واژهگزینی انجام شده است، برای رسیدن به این هدف، دادههای گویشی مربوط به حوزههای کشاورزی، دامداری، زنبورداری و نیز افعال این گویش را به دو شیوۀ کتابخانهای و میدانی جمعآوری و بررسی کردهام. لازمۀ فعالیتهای واژهگزینی در زبان علم، رعایت ویژگیهایی چون اختصار، دقت و ظرافت در بیان مفاهیم، توجه به جزئیات، سادهبودن واژه از لحاظ آوایی و دستوری و قابلفهم بودن آن است. زبان تاتی به دلیل دارابودن ویژگیهای زبانی قابلتوجه از جمله: بیان مفاهیم طولانی با استفاده از لفظهای کوتاه، پسوندهای فعال، فعلهای ساده و ویژگیهای منحصربهفرد کهن زبانی (همچون دارابودن جنس مذکّر و مؤنّث) قابلیت لازم را برای واژهگزینی را دارد.
پس از خطابۀ دانشجو، هيئتداوران متشكل از: استاد راهنما، دکتر محمّد دبیرمقدم، استاد مشاور، دکتر مجید طامه، استاد داور، دکتر فریار اخلاقی، وارد شور شدند و پس از تبادلنظر، پاياننامۀ را با نمره بسيار خوب پذيرفتند .
گفتنی است؛ برای ارتقای سطح دانش عمومی در حوزة واژهگزینی و اصطلاحشناسی، کارشناسیارشد رشتة واژهگزینی و اصطلاحشناسی در سال ۱۳۸۳ به تصویب وزارت علوم رسیده و پژوهشکدهای نیز در فرهنگستان در سال ۱۳۹۴ تأسیس شده و دانشجویان این رشته در طول تحصیل با ضرورت بهکارگیری واژههای فارسی در مقابل الفاظ بیگانه و اصول و ضوابط کار واژهگزینی و ملاحظات و مسائل مختلف علمی و اجتماعی آن و تاریخچة این فعالیت در ایران و جهان و مکاتب مختلف اصطلاحشناسی آشنا میشوند.
از مهرماه سال ۱۴۰۱، هشتمین دورۀ دانشجویان ارشد، پس از قبولی در آزمون سراسری در دانشگاه و گذراندن مصاحبه عملی مشغول تحصیل شدهاند.