سالگرد درگذشت غلامحسین یوسفی (۱۳۰۶-۱۳۶۹ش)
استاد دانشکدۀ ادبیات مشهد، مصحّح و محقّق ادبی. در دوم بهمن‌ماه سال ۱۳۰۶ در شهر مشهد در خانواده‌ای متوسط زاده شد. تحصیلات ابتدایی خود را از سال ۱۳۱۳ش در دبستان عنصری مشهد آغاز کرد. دورۀ دبستان را در سال ۱۳۱۹ش به پایان برد و بلافاصله تحصیل در دورۀ متوسطه را در دبیرستان شاهرضای مشهد آغاز کرد. هم‌زمان با تحصیل رسمی، در مدارس قدیمی هم نزد بعضی از طلّاب علوم دینی صرف و نحو و معانی و بیان و بدیع و عروض را فراگرفت. در سال ۱۳۲۵ش دیپلم ادبی گرفت و برای ادامۀ تحصیل راهی تهران شد و در دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی نام‌نویسی کرد و سرانجام در سال ۱۳۲۸ش تحصیل خود را در این دوره به پایان برد و سال تحصیلی بعد در مقطع دکتری ثبت‌نام کرد. ضمن تحصیل در دورۀ دکتری دانشگاه تهران و قبول تعهد دبیری، دروس آموزش و پرورش را هم در دانش‌سرای عالی تهران گذرانید و از اول مهر ۱۳۲۹ش رسماً به استخدام فرهنگ درآمد و تدریس زبان و ادبیات فارسی و زبان عربی را در دبیرستان‌های مشهد برعهده گرفت و، ضمن تدریس، طیّ سال‌های ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۰ش تحصیل در رشتۀ قضایی و علوم سیاسی دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران را هم به پایان برد. در سال ۱۳۳۵ش از پایان‌نامۀ دکتری خود باعنوان «وصف طبیعت در شعر فارسی» دفاع کرد. استاد راهنمای او در پایان‌نامۀ دکتری بدیع‌الزمان فروزانفر بود. در فاصلۀ بهمن ۱۳۳۵ تا تیرماه ۱۳۳۶ش، یعنی قریب به یک‌ونیم سال، علاوه‌بر تدریس، ریاست ادارۀ تربیت معلّم خراسان را هم برعهده گرفت. در سال ۱۳۳۶ش به مرتبۀ دانشیاری ارتقا یافت و رسماً به دانشگاه مشهد منتقل شد. از همان آغاز به امر نشر کتاب علاقه‌مند بود، ازاین‌رو، پس از تأسیس ادارۀ انتشارات دانشگاه مشهد، در سال ۱۳۳۸ش موفق شد که نشر کتاب‌های دانشگاهی را در چاپ‌خانۀ این دانشگاه دنبال کند.
یوسفی در سال ۱۳۴۲ش به مرتبۀ استادی زبان و ادبیات فارسی ارتقا یافت و همان سال برای مطالعه و تحقیق راهی فرانسه و انگلستان شد و بیش از یک‌سال در کتابخانه‌های اروپا به‌جستجوی نسخه‌های خطّی متون مهم فارسی پرداخت و در همین جستجو بود که زمینه را برای تصحیح کتاب قابوس‌نامه فراهم آورد. در سال ۱۳۴۳ش به وطن بازگشت و مدیریت گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی را برعهده گرفت و تا پایان خدمت خود در دانشگاه مشهد هیچ سمت دیگری غیر از مدیریت گروه را نپذیرفت و در این سمت برای گسترش این گروه آموزشی کوشش بسیار کرد: دورۀ فوق‌لیسانس زبان و ادبیات فارسی را در سال ۱۳۴۹ش و دورۀ دکتری را در سال ۱۳۵۵ش در این دانشگاه رسماً راه‌اندازی کرد و مجلۀ دانشکدۀ ادبیات مشهد نیز، که از سال تأسیس آن (۱۳۴۴ش) تاکنون همچنان انتشار می‌یابد، به سعی او بنیانگذاری شد.
یوسفی، در سال ۱۳۵۱ش، برای استفاده از فرصت مطالعاتی به آمریکا رفت و به‌مدت یک‌سال در دانشگاه‌های مختلف این کشور به‌تدریس و تحقیق و ارائۀ سخنرانی پرداخت. در سال‌های پایانی خدمت او، در دانشگاه مشهد، که از سال ۱۳۵۳ش به دانشگاه فردوسی تغییر نام داده بود، چندین کنگره و مجمع علمی در حوزۀ علوم انسانی در این دانشگاه از قبیل کنگرۀ بیهقی، دومین کنگرۀ تحقیقات ایرانی، سه جشن طوس، کنگرۀ جهانی ناصرخسرو، شش هفتۀ فردوسی، مجلس بزرگداشت دقیقی برگزار شد که در اغلب آن‌ها نقش علمی اساسی داشت.
غلامحسین یوسفی، پس از سی‌واند سال خدمت آموزشی، در سال ۱۳۵۸ش با اصرار خودش از دانشگاه فردوسی بازنشسته شد و زندگی خود را به تهران منتقل کرد. در تهران، با آنکه بارها از او برای تدریس در دانشگاه‌های مختلف دعوت شد، تحقیق را بر هر چیز دیگر مقدّم داشت و چندین کتاب از تصحیح گرفته تا ترجمه و تألیف پدید آورد. در تهران به سازمان لغت‌نامۀ دهخدا رفت‌وآمد داشت، تا اینکه سرانجام در ۱۴ آذرماه ۱۳۶۹ در تهران درگذشت. به‌سبب شهرت علمی و آوازۀ علمی او، کتاب‌ها و مجموعه‌مقالاتی در بزرگداشت او انتشار یافت که در آن‌ها به ذکر حصائل علمی و مقام معلمی و نقد و تحلیل آثار او پرداخته شده است. کتابخانۀ شخصی یوسفی پس از مرگ او از سوی همسرش به گروه زبان و ادبیات دانشگاه فردوسی اهدا شد.
تألیفات و آثار
مهم‌ترین کارهای یوسفی در دو بخش تألیف و تصحیح قابل بررسی است: الف) تألیفات. ۱. تمرین فارسی، برای کلاس اول دبستان، باهمکاری عبدالحسین پازوکی، اکبر قندهاریان و غلامرضا قهرمان (مشهد، ۱۳۳۳ش)؛ ۲. فرّخی سیستانی، بحثی در شرح احوال و روزگار شعر او (مشهد، ۱۳۴۱ش)؛ ۳. ابومسلم سردار خراسان (تهران، ۱۳۴۴ش)؛ ۴. نامۀ اهل خراسان، مجموعه‌ای از مقالات ادبی (تهران، ۱۳۴۷ش)؛ ۵. دیداری با اهل قلم، دربارۀ بیست کتاب نثر فارسی، در دو جلد (مشهد، ۱۳۵۵ش)؛ ۶. برگ‌هایی در آغوش باد، مجموعۀ مقاله‌ها، پژوهش‌ها، نقد و یادداشت‌ها، در دو جلد (تهران، ۱۳۵۶ش)؛ ۷. کاغذ زر، یادداشت‌هایی در ادب و تاریخ (تهران، ۱۳۶۳ش)؛ ۸. روان‌های روشن (تهران، ۱۳۶۱ش)؛ ۹. چشمۀ روشن، دیداری با شاعران (تهران، ۱۳۶۹ش)؛ ۱۰. یادداشت‌هایی در زمینۀ تاریخ و فرهنگ (تهران، ۱۳۷۱ش)؛ ۱۱. یادداشت‌ها، مجموعه‌مقالات (تهران، ۱۳۷۰ش)؛ ۱۲٫ یادداشت‌های درس منابع و روش تحقیق در ادبیات و فرهنگ ایران، به‌کوشش فرهاد عطایی (تهران، ۱۳۸۸).
ب) تصحیحات. ۱. قابوس‌نامه، عنصرالمعالی کیکاووس‌بن اسکندر، بر اساس قدیمی‌ترین نسخه‌های موجود، با مقدمه و تعلیقات (تهران،۱۳۴۵ش)؛ ۲. قابوس‌نامۀ درسی (تهران، ۱۳۴۷ش)؛ ۳. التّصفیة فی احوال‌المتصوّفه (صوفی‌نامه)، قطب‌الدین امیر منصور مظفربن اردشیر عبادی (تهران، ۱۳۴۷ش)؛ ۴. ترجمۀ تقویم‌الصّحّه، ابن بطلان (تهران، ۱۳۴۷ش)؛ ۵. گزیدۀ قابوس‌نامه، مجموعه سخن پارسی (تهران، ۱۳۵۳ش)؛ ۶. بوستان سعدی (تهران، ۱۳۵۹ش)؛ ۷. ملخّص‌الّلغات، حسن خطیب کرمانی، با همکاری محمد دبیرسیاقی (تهران، ۱۳۶۲ش)؛ ۸. گلستان سعدی (تهران، ۱۳۶۸ش)؛ ۹. غزل‌های سعدی (تهران، ۱۳۸۵ش)؛ ۱۰. در آرزوی خوبی و زیبایی، گزیدۀ بوستان سعدی (تهران، انتشارات سخن)؛ ۱۱. دامنی از گل، گزیدۀ بوستان سعدی (تهران، انتشارات سخن). یوسفی ترجمه‌هایی هم از زبان فرانسه، انگلیسی و عربی دارد که همه با همکاری دیگران صورت گرفته است. مهم‌ترین آن‌ها ترجمۀ کتاب تحقیق دربارۀ سعدی، هانری ماسه، است که با همکاری محمدحسن مهدوی در سال ۱۳۶۴ش انتشار یافته است.