زادروز علی رواقی (۱۳۲۰)
دکتر علی رواقی استاد بازنشستۀ دانشگاه تهران و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، هشتم آذرماه ۱۳۲۰ در مشهد متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه و کارشناسی را در زادگاهش به پایان رساند و در سال ۱۳۴۴ برای ادامۀ تحصیل به تهران آمد و در سال ۱۳۵۳ در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی از دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران موفق به اخذ دانشنامۀ دکتری شد. دکتر علی رواقی در طول تحصیل از محضر استادانی چون دکتر احمدعلی رجایی بخارایی، دکتر بدیعالزمان فروزانفر، جلالالدین همایی، دکتر پرویز ناتل خانلری، دکتر محمد معین، مجتبی مینوی، علیاکبر فیاض و محمد پروین گنابادی بهره برد. موضوع پایاننامۀ کارشناسیارشد وی «فرهنگ شاهنامه» با راهنمایی دکتر محمد معین و دکتر سیدجعفر شهیدی بود. در دورۀ دکتری نیز «اشتقاق فعل در زبان فارسی» را به عنوان زمینۀ پژوهشی رسالۀ خود برگزید و به راهنمایی دکتر پرویز ناتل خانلری و دکتر مهدی محقق آن را به انجام رسانید.
دکتر علی رواقی از سال ۱۳۴۸ در دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران به تدریس متون زبان فارسی شامل شاهنامه، تاریخ بیهقی و آثار ناصرخسرو پرداخت و در سال ۱۳۵۴ با استفاده از فرصت مطالعاتی به فرانسه رفت و در زمینۀ فرهنگنویسی به تحقیق پرداخت و در دانشگاه پل والری مونپلیه، زبان فارسی را تدریس کرد.
دکتر علی رواقی در سال ۱۳۶۹ به عضویت پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد. وی در سال ۱۳۸۱ برگزیدۀ دومین همایش چهرههای ماندگار شد.
کتابها :
۱) تفسیر قرآن پاک، تهران، بنیاد فرهنگ ایران۱۳۴۸؛
۲) واژههای ناشناخته در شاهنامه (در دو دفتر)، تهران، بنیاد شاهنامه فردوسی۱۳۵۲؛
۳) ترجمۀ قرآن موزه پارس، تهران، بنیاد فرهنگ ایران ۱۳۵۵؛
۴) تفسیر بصائر یمینی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران۱۳۵۹؛
۵) قرآن قدس (دو مجلد)، تهران، مؤسسۀ فرهنگی شهید محمد رواقی۱۳۶۴؛
۶) مقامات حریری (ترجمۀ فارسی)، تهران، مؤسسۀ فرهنگی شهید محمد رواقی ۱۳۶۵؛
۷) مقامات حریری (متن عربی)، تهران، مؤسسۀ فرهنگی شهید محمد رواقی۱۳۶۴؛
۸) داستانهای شاهنامۀ فردوسی، تهران، سروش – نگار۱۳۷۲؛
۹) ذیل فرهنگ های فارسی، تهران، هرمس۱۳۸۱؛
۱۰) دیوان حافظ، تهران، زرین و سیمین۱۳۸۳؛
۱۱) قرآن کریم (برگردانی کهن از قرآن کریم)، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی۱۳۸۳؛
۱۲) زبان فاسی فرارودی [تاجیکی]، تهران، هرمس۱۳۸۳؛
۱۳) ترجمۀ سورۀ مائده، تهران ، میراث مکتوب ۱۳۸۳؛
۱۴) تکلمه الاصناف (فرهنگ عربی به فارسی)، در دو مجلد، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی۱۳۸۵؛
۱۵) دیوان ناصر خسرو، (همکاری با استاد مجتبی مینوی و دکتر مهدی محقق)، تهران، انتشارات دانشگاه تهران ۱۳۵۳؛
۱۶) لغت شاهنامه، (با همکاری دکتر توفیق سبحانی)، تهران،انجمن آثار و مفاخر فرهنگی۱۳۸۲؛
۱۷) ترجمهای فارسی از قرآن مجید، تهران، انجمن آثا و مفاخر فرهنگی۱۳۸۶؛
۱۸) فرهنگ پسوند در زبان فارسی، تهران، فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی۱۳۸۸؛
۱۹) فرهنگ شاهنامه (در دو جلد)، تهران، فرهنگستان هنر؛
۲۰) زبان فارسی افغانستان (دری)، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
تقدیرنامهها، جوایز و افتخارات:
- دریافت لوح تقدیر ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران، به جهت تحقیق، پژوهش و احیا و انتشار قرآن قدس؛
- دریافت لوح سپاس از دانشگاه سمنان، به جهت سخنرانی درنخستین همایش ملی پژوهشی در گویش سمنانی
- دریافت لوح تقدیر فرهنگستان هنر، به پاس فعالیتهای پژوهشی و تألیف فرهنگ شاهنامه و فرهنگ آفرینشهای هنری؛
- دریافت لوح تقدیر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به جهت تألیف کتاب فرهنگ پسوند در زبان فارسی و برگزیده شدن در دوازدهمین دورۀ جایزۀ کتاب فصل زمستان؛
- دریافت لوح تقدیر پنجمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی، به جهت تألیف مقالۀ گویشها و متون فارسی؛
- دریافت عنوان چهرۀ ماندگار؛
- دریافت لوح سپاس و تقدیر از دبیرخانۀ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران؛
- دریافت تقدیرنامه از ریاست محترم جمهوری اسلامی، به جهت کسب عنوان برگزیدۀ دوم گروه زبان و ادبیات فارسی در دومین جشنوارۀ بینالمللی فارابی؛
- دریافت لوح سپاس از کمسیون ملی یونسکو، به جهت تلاش و پژوهش و گسترش مرزهای معرفت و نیکروزی و برگزیده شدن در دومین جشنوارۀ بینالمللی فارابی؛
- دریافت لوح تقدیر و کسب عنوان چهرۀ ماندگار دانشگاه تهران در سال ۱۳۹۰؛
- کسب عنوان برگزیدۀ دوازدهمین دورۀ کتاب فصل زمستان به جهت تألیف کتاب فرهنگ پسونددر زبان فارسی؛
- کسب عنوان برگزیدۀ هفدهمین دورۀ کتاب فصل بهار به جهت تألیف کتاب فرهنگ شاهنامه؛
- دریافت لوح تقدیردوازدهمین جشنوارۀ پژوهش فرهنگی سال، ودریافت عنوان رتبۀ دوم پژوهش در فرهنگ و زبان و هویت ایرانی، به جهت تألیف کتاب فرهنگ پسونددر زبان فارسی؛
- دریافت لوح تقدیر سیزدهمین جشنوارۀ بینالمللی پژوهشی فرهنگی سال، به جهت تألیف کتاب فرهنگ شاهنامه.
گفتنی است از دکتر رواقی تاکنون بیش از ۷۱ مقالۀ علمی در منابع گوناگون منتشر شده است.