ترجمههای قرآن کریم در ادوار مختلف تاریخ گذشته همواره از منابع ارزشمند برای ارزیابی روند تحولات زبان فارسی و تحقیقات مرتبط با آن بودهاند.
به گزارش روابط عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دکتر غلامعلی حدّاد عادل در مراسم گرامیداشت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار و آئین رونمایی از قرآن خطی که در تالار قلم مرکز همایشهای بینالمللی سازمان اسناد و کتابخانۀ ملّی ایران برگزار شد، گفت: رونمایی از این مصحف شریف همزمان با سالروز وفات محقق و مفسر گرانقدر قرآن کریم علامه طباطبایی است و میباید یاد و خاطرۀ این عالم وارسته، گرامی داشته شود.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: میراث فرهنگی یک ملّت مانند حافظۀ یک ملّت است و باید حفظ شود، گویاترین نوع میراث فرهنگی نیز میراث مکتوب است. میراث مکتوب و فرهنگی میباید حفظ شود، شناسایی و معرفی میراث مکتوب مانند این نسخۀ خطی از جهات گوناگون قابل بررسی و مطالعه است که باید شناسانده شود. این مصحف شریف از لحاظ کالبدی، حاکی از فنّاوری کاغذسازی و تولید کتاب دارد، از لحاظ هنری و شیوۀ آرایه نیز قابل توجه است و از لحاظ سبک ترجمه و زبان نیز منبعی مهم برای پژوهشهای علمی است.
دکتر حداد عادل بیان کرد: قرآن کریم بیش از سایر نسخ خطی در بین ایرانیان موجود است که به سبب ثواب تکثیر قرآن کریم، تولید و نگهداری میشده است. از لحاظ زبان و ادبیات فارسی نیز ترجمه و تفسیر قرآن کریم قابل بررسی است، اولین ترجمۀ فارسی قرآن کریم ترجمه و تفسیر طبری است که سال ۳۵۰ هجری قمری نگاشته شده است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی اشاره کرد: اجازۀ ترجمه قرآن کریم به زبان فارسی، اولین بار توسط پیامبر اکرم(ص) صادر شده و ایشان به سلمان فارسی فرمودند سورۀ حمد به فارسی ترجمه شود. اما متأسفانه تا سالهای طولانی اجازۀ ترجمۀ قرآن کریم به سایر زبانها وجود نداشت؛ چه بسا که اگر این امر مجاز میبود، پیش از ترجمۀ طبری نیز شاهد ترجمههای دیگری از قرآن بودیم.
دکتر حدّاد عادل با اشاره به فواید ادبی و زبانی ترجمههای قرآن کریم و نیاز مترجمان امروز به آشنایی با ترجمههای پیشین قرآن گفت: ترجمۀ قرآن کریم به نوعی لغتنامۀ عربی به فارسی نیز محسوب میشود؛ و جهات سبکشناختی و گاه مباحث مرتبط با گویشهای ایرانی نیز در این ترجمهها شایان توجه است و بهنوعی از منابع مهم استادان و پژوهشگران حوزۀ تحولات زبان فارسی هم بهشمار میآیند و در کنار این مسائل، مترجمان امروز هم از مراجعه به ترجمههای پیشین بینیاز نیستند، چون بررسی کار مترجمان گذشته برای بهترین گزینشها و ترجمۀ دقیق قرآن امری ضروری است.