پاسخ فرهنگستان به گلایۀ مدیرعامل شرکت شیرین‌عسل

چندی پیش، در پی سخنان دکتر غلامعلی حداد عادل دربارۀ زبان فارسی و واژه‌گزینی در شورای پاسداشت زبان فارسی و انتشار آن در رسانه‌ها و اشارۀ ایشان به نام‌گذاری محصولات ایرانی با اسامی خارجی، مدیرعامل شرکت شیرین‌عسل که نام یکی از محصولات آن (تاینی Tiny) به‌عنوان مثال در آن گفت‌وگو ذکر شده بود، اعتراض خود را نسبت به این موضوع بیان کرد و آن را باعث تشویش و بی‌اعتمادی اذهان نسبت به این نشان تجاری دانست. در نامۀ مدیرعامل این شرکت، آقای محمدعلی برهانی‌زاد، خطاب به رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادعا شده است که «تاینی» کلمه‌ای است آذری و مرکّب از تو بخش «تای» به معنی لنگه و جفت و مشابه، و «نی» که ضمیر مالکیت سوم‌شخص مفرد است.

آنچه در ادامه آمده است پاسخ فرهنگستان زبان و ادب فارسی به این گلایۀ مدیرعامل شرکت شیرین‌عسل است.

جناب آقای محمدعلی برهانی‌زاد

مدیرعامل محترم شرکت شیرین‌عسل

با سلام، در پاسخ به نامۀ شمارۀ ۹۹/۶۸۹ مورَّخ ۹۹/۷/۲۹، لازم است توجه جناب‌عالی را به‌ نکات زیر جلب کند:

گلایه کرده‌اید که چرا محصول شرکت شیرین‌عسل با نام «تاینی» در شورای پاسداشت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان نمونه‌ای از تخلف از قانون معرفی شده است. توضیح داده‌اید که کلمۀ «تاینی» علاوه بر معنایی که در انگلیسی دارد، در ترکی به معنای «تا» و «جفت» است که با اضافه شدن به ضمیر سوم‌شخص ملکی معنا پیدا می‌کند و اضافه کرده‌اید که در بازاریابی بسیاری از اوقات از کلمات دارای معانی مناسب در چند زبان استفاده می‌نمایند تا بتوانند در بازارهای مختلف حضوری موفق‌تر داشته باشند.

در ادامۀ نامه مزبور به توفیقات شرکت شیرین‌عسل در تولید  محصولات و صادرات آن به کشورهای دیگر و بعضی امور دیگر اشاره شده، که درعین‌حال که مورد تأیید و مایۀ خوشوقتی است، با موضوع اصلی نامه ارتباط ندارد. دربارۀ توضیحی که درخصوص نام «تاینی» داده‌اید باید گفت معنایی که از این کلمه در زبان ترکی به‌دست داده‌اید به‌هیچ‌وجه تناسبی با یک شیرینی و محصولی از این‌ قبیل ندارد و بدیهی است در جامعه در درجۀ اول همان معنای انگلیسی کلمۀ تاینی فهمیده می‌شود. علاوه‌براین، دفاع جناب‌عالی از این نام و گلایه‌تان از تذکری که دربارۀ تاینی داده شد ممکن است این تصور را ایجاد کند که تاینی تنها محصول شیرین‌عسل است و بقیۀ محصولات آن شرکت جملگی یا نام فارسی (به‌اعتبار زبان رسمی کشور) یا نام ترکی (به‌اعتبار محل تولید محصول که در تبریز است) دارند. ذیلاً توجه جناب‌عالی را به نام ۶۸ محصول آن شرکت که از وبگاه شیرین‌عسل استخراج شده جلب می‌کنیم تا دانسته شود که اصرار بر استفاده از نام‌های خارجی و تخلف از قانون منحصر به تنها مورد ذکرشده در آن نامه نبوده است.

در پایان، بار دیگر توجه جناب‌عالی را به قانون ممنوعیت به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه مصوّب سال ۱۳۷۵ مجلس شورای اسلامی و آیین‌نامۀ اجرایی آن، مصوّب سال ۱۳۷۸ هیئت وزیران جلب می‌کند. فرهنگستان، به‌حکم وظیفه، آمادگی خود را برای همکاری با آن شرکت در جهت یافتن نام‌های زیبا و منطبق بر قانون اعلام می‌کند و امیدوار است همان‌طور‌که در تولید محصولات موفق بوده‌اید در اجرای قانون و پاسداری از زبان رسمی کشور نیز موفق باشید.

نسرین پرویزی

معاون گروه واژه‌گزینی