مراسم بزرگداشت دکتر مهدی محقق در آیین «تماشای خورشید»
یکشنبه، بیست و پنجم آبان‌ماه ۱۳۹۹، سومین مراسم «تماشای خورشید» که به نکوداشت استاد دکتر مهدی محقق، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، اختصاص داشت، برگزار شد.
در این مراسم که به همت کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران و همکاری برخی سازمان‌های دیگر، از جمله فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد، جمعی از مدیران و چهره‌های علمی و فرهنگی از تلاش‌های این چهرۀ نامدار علم و فرهنگ ایران تقدیر کردند. علی‌اکبر صالحی، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی، سید مجتبی حسینی، معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، احمد مسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران، غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، احمد نیلی، رئیس دانشگاه تهران، و یونس شکرخواه، استاد علوم ارتباطات، از حاضران در این مراسم بودند.
در ابتدای این مراسم دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران، ضمن خوشامدگویی به حاضران، اظهار کرد: زیست و آثار استاد محقق نشان داد که دوران ناصرخسروها و حکما هنوز تمام نشده است.
وی در ادامه افزود: استاد محقق یک معلم به معنای واقعی هستند. ما مدرسان زیادی داریم که آموخته و داشته‌ای را منتقل می‌کنند، اما بین مدرس و معلم فرق است. استاد محقق با فهم و دانش و اخلاقشان دست دانشجو را می‌گیرند تا او را به مقصد برسانند.
پس از آن دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با اشاره به سابقۀ همکاری با این استاد گفت: من از سال ۱۳۴۷ در دانشکدۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران با دکتر محقق آشنا شدم و از نعمت علم و دانش و محبت او بهره برده‌ام. علاوه بر کنگره‌ها و محافل علمی، در بعضی مؤسسات کار مشترک داشته‌ایم، از جمله در بنیاد دایرةالمعارف اسلامی که دوره‌ای مدیرعامل بود و در فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۳۰ سال توفیق ارتباط با ایشان را داشته‌ام.
وی همچنین اظهار کرد: از دو قرن پیش ما در فضای اندیشه و تفکر ایران با دوگانۀ سنت و تجدد آشنا هستیم. تاریخ معاصر ما تاریخ این کشاکش است. در دانشکدۀ ادبیات استادانی نقش ایفا کردند که بیش از علوم غربی، از معارف حوزوی بهره‌مند بودند. این نوع استادان با برخورداری از تحصیلات حوزه و سپس با ادامۀ تحصیل در دانشگاه‌ها موفق شدند این دوگانه را یگانه کرده و از گسیختگی آن دو بکاهند. نمونه‌های آن علامه قزوینی، سید جعفر شهیدی، عباس زریاب خویی و محمدرضا شفیعی کدکنی هستند که با آشنایی با معارف دینی، استاد دانشگاه هستند. استاد محقق به این سلسله تعلق دارد که در هجوم موج تجدد، نسل دانشگاهی را با معارف اسلامی آشنا کرده است. پس از انقلاب در حرکتی مبارک این خیابان یک‌طرفه، دوسویه شده است و حالا می‌توان ارزیابی درستی از فعالیت‌های آن داشت.
وی در ادامه افزود: تدریس ادبیات غربی، تألیف کتاب عربی برای محصلان دبیرستانی تا تدریس مطوّل برای استادان ادبیات عرب، آثار قرآنی، آثار کلامی و اصول و فقه، توجه به تشیع، کارهای ادبی و سراغ متون مشکل رفتن مانند ناصرخسرو و تاریخ علم، عرصه‌های پژوهش استاد محقق بوده است.
دکتر حداد عادل عنوان کرد: استاد محقق، علاوه بر ایران، در انگلیس و کانادا و مالزی هم تدریس کرده است. یکی از خصوصیات او این است که با استادان غربی، که از مشاهیر خاورشناسی بوده‌اند، همکاری کرده و با آن‌ها همکاری علمی داشته است. او همچنین خصلت دایرة‌المعارفی دارد. استاد محقق همچون مرحوم مهدوی که بر گردن من نیز حق استادی دارد جوانان را تشویق می‌کند و آغوش بازی برای هرکسی که شوق علم دارد، داشته است.
در پایان این مراسم دکتر مهدی محقق در سخنان کوتاهی، با اشاره به حکایتی از شیوۀ برخورد دو عالم بزرگ جهان تشیع، یعنی سید رضی و سید مرتضی، با دانشمند دیگری همچون ابوالعلای معری گفت: این نشان می‌دهد که در فرهنگ اسلامی علم اهمیت داشته است. تجلیل و تکریم علما از صفات بزرگی است که در مملکت ما همیشه بوده است و همیشه دانشمندان را گرامی می‌داشته‌اند. ما در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، بیش از نود بزرگداشت برگزار کردیم و همین تعداد بزرگداشت‌نامه منتشر کردیم. بر ماست جوانان را با این سرزمین عالم‌پرور آشنا کنیم.
در ادامۀ این مراسم، پس از اهداء نشان یونسکو، به پاس یک عمر فعالیت علمی و فرهنگی و قرآنی، به استاد دکتر مهدی محقق، تمبر بزرگداشت ایشان نیز رونمایی شد.