برگزاری کارگاه زبان علم در فرهنگستان
فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سال جاری به مسئلۀ ترویج واژهگزینی و اصطلاحشناسی توجه ویژهای کرده است. از جملۀ این فعالیتها برگزاری کارگاه زبان علم برای تعدادی از اعضای هیئت علمی دانشگاهها بود که عضو کارگروههای واژهگزینی فرهنگستان هستند. این کارگاه زیر نظر گروه واژهگزینی و به همت پژوهشکدۀ مطالعات واژهگزینی در روز پنجشنبه، هفدهم بهمنماه ۱۳۹۸، در دو نشست صبح و عصر برگزار شد.
در نشست نخست، ابتدا دکتر رضا منصوری، فیزیکدان و عضو وابستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دربارۀ «زبان و توسعۀ علمی» سخنرانی کرد. وی با برشمردن چند اصطلاح جدید، به تحولات گفتمان علمی اشاره و تأکید کرد: با توجه به عوامل مؤثر در صنایع آیندۀ جهان، باید هماکنون به فکر آشنا شدن با مفاهیم علمی نو و دریافت صحیح آنها باشیم.
دکتر منصوری در ادامه افزود: هدف از واژهگزینی وارد کردن مفاهیم جدید به زبان فارسی است و درک درست مفهوم به واژهگزینی مناسب منجر میشود.
پس از آن دکتر فرشید سمائی، عضو هیئت علمی فرهنگستان و پژوهشگر گروه واژهگزینی، دربارۀ مبانی نظری علم اصطلاحشناسی سخنانی بیان کرد. وی ضمن ارائۀ تاریخچهای از علم اصطلاحشناسی و نظریههای آن، به تشریح اصطلاح، مفهوم و مفهومسازی پرداخت و ویژگیهای زبان علمی و تفاوت آن با زبان عمومی یا طبیعی را برشمرد.
دکتر رضا عطاریان، پژوهشگر ارشد گروه واژهگزینی، سومین سخنران این کارگاه بود که در موضوع «استعارهها در زبان علم» نکاتی را بیان کرد. وی استعارههای زبانی و مفهومی را توصیف و به تأثیر مسائل فرهنگی بر استعارهها اشاره کرد و پس از آن به استعارههای مفهومی در زبان علم پرداخت و با ارائۀ نمونههایی از مصوبات فرهنگستان زبان و ادب فارسی روشهای معادلگذاری استعاری را توضیح داد.
نشست بعدازظهر با سخنرانی دکتر علاءالدین طباطبائی، عضو وابسته و سردبیر نامۀ فرهنگستان، آغاز شد. وی با ذکر نمونههایی، شیوههای لفظگذاری در زبان را توضیح داد و پس از آن یکی از مسائل ساختواژی مورد بحث در کار واژهگزینی را بررسی کرد.
سخنران پایانی این کارگاه خانم نسرین پرویزی، معاون گروههای واژهگزینی و فرهنگنویسی و عضو شورای واژهگزینی فرهنگستان بود. وی با بیان «الزامات واژهگزینی»، «واژۀ فارسی» را بر اساس ضوابط فرهنگستان توصیف کرد و به چند مسئلۀ کاربردی در کار واژهگزینی پرداخت. ضرورت هماهنگی اصطلاحات علمی، هماهنگسازی تعریفهای اصطلاحات، اهمیت استفاده از منابع مکتوب معتبر در تعریفنگاری و لزوم توجه به اختصارسازی در زبان علم از عمدۀ سرفصلهایی بود که معاون گروه واژهگزینی ،با بیان مثالهایی، آنها را تشریح کرد.
در پایان هر سخنرانی حاضران پرسشها و نکات مورد نظر خود را مطرح کردند و به تبادل نظر با سخنرانان پرداختند.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی امیدوار است با تداوم این جلسات و کارگاهها بتواند در امر ترویج واژهگزینی و حل مشکلات موجود در زمینۀ واژهگزینی در حوزههای علمی گام بردارد.