نقش ترجمۀ ادبی در ادبیات تطبیقی

لازمۀ وارد شدن به قلمرو ادبیات دیگری که خود راهگشای ادبیات تطبیقی است شناخت چند زبان خارجی است؛ اما آیا همه می‌توانند اثری ادبی را به زبان اصلی آن بخوانند؟ بی‌شک پاسخ نه خواهد بود. بنابراین این ترجمه است که پیوند میان زبان خودی و زبان دیگری را میسر می‌سازد.

نیاز به شناخت روند ترجمه، به‌ویژه ترجمۀ ادبی در ایران، و چگونگی انتخاب موضوع‌ها، دل‌بستگی مترجمان به کتاب‌ها یا نویسندگانی مشخص و تأثیر آن بر حوزۀ ادبیات تطبیقی، لزوم تدوین این کتاب را روشن می‌سازد.

ازآنجایی‌که اساس ادبیات تطبیقی نخست در فرانسه و در محیطی علمی ــ دانشگاهی شکل گرفت، مطالعۀ کتاب نقش ترجمۀ ادبی در ادبیات تطبیقی، مطالعۀ متون ادبی فرانسه در ۱۵۰ سال اخیر است؛ به‌ویژه آثار ترجمه‌شدۀ نویسندگان معاصر فرانسوی به فارسی، بر مبنای دریافت مخاطب ایرانی.

بخش‌بندی این کتاب به‌گونه‌ای است که در فصل نخست، ترجمۀ ادبی و رابطۀ آن با ادبیات و ادبیات تطبیقی به بحث گذاشته شده است.

فصل دوم کتاب، از اواسط قرن نوزدهم میلادی یا قرن سیزده خورشیدی تا سال ۱۳۰۰ ش، بیان عوامل اصلی و آغازین ترجمۀ ادبی در ایران و رونق آن، معرفی بزرگان مترجم این دوران، فهرستی از نخستین کتاب‌های ترجمه‌شده از زبان‌های اروپایی‌، به‌ویژه از زبان فرانسه به فارسی، و معرفی نسل نخست مترجمان را شامل می‌شود.

در فصل سوم، همراه با آغاز قرن جدید، یعنی سال ۱۳۰۰ ش، و ظهور ادبیات نوین در ایران، داستان کوتاه، رمان و شعر نو، همچنین شناخت مکتب‌های ادبی، موضوع کتاب‌های مورد توجه مترجمان و نحوۀ گزینش آن آثار، ترجمۀ متون فرانسه در ایران، تا سال ۱۳۵۷ خورشیدی، بررسی می‌شود.

فصل چهارم و پایانی کتاب ترجمۀ ادبیات فرانسه در ایران بعد از ۱۳۵۷ خورشیدی را شامل می‌شود.

کتاب نقش ترجمۀ ادبی در ادبیات تطبیقی، تألیف ایلمیرا دادور، مدیر گروه ادبیات تطبیقی فرهنگستان است که انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی آن را در ۲۹۶ صفحه و به بهای ۴۵۰هزار ریال منتشر کرده است.

معرّفی: علی‌رضا طیبی