گنجینۀ گویشهای ایرانی عنوان عمومی مجموعه فرهنگهایی است که نخستین دفتر آن در سال ۱۳۸۴ با عنوان گنجینۀ گویششناسی فارس به همّت آقای عبدالنبی سلامی در فرهنگستان منتشر شد. هدف از انتشار گنجینۀ گویشهای ایرانی، که درواقع ادامۀ همان کار پیشین در دیگر استانهای ایران است، صرفاً ارائۀ مواد خام (حدود ۲۵۰۰ واژه و ۱۰۰ جمله) از گویشهای اصیل ایرانی است که میتواند از جنبههای مختلف آوایی، صرفی، نحوی، واژگانی و معنایی مورد بررسی قرار گیرد و پژوهشگران عرصههای گوناگون، بهخصوص زبانشناسان و مردمشناسان از آن بهره گیرند.
گنجینۀ گویشهای ایرانی بر اساس پرسشنامهای فراهم آمده که در وبگاه فرهنگستان تحت عنوان «راهنمای گردآوری گویشها» موجود است. این پرسشنامه درواقع الگوی گروه زبانها و گویشهای ایرانی برای گردآوری مواد خام گویشهای ایرانی است.
کاشان، یکی از شهرستانهای استان اصفهان است که شاید بتوان آن را از توابع گویشخیز ایران بهحساب آورد که هم شهرها و هم روستاهای کوهستانی و هم بخشها و روستاهای حاشیۀ کویر، جزء توابع آن محسوب میشوند. در این دفتر که سومین مجموعه از مجموعههای گنجینۀ گویشهای ایرانی استان اصفهان است، به بررسی و توصیف دستوری نُه گویش این ناحیه پرداخته شده است که عبارتاند از: آذرانی، ابوزیدآبادی، اُزواری، بَرزُکی، تُتماجی، تَجِرهای، قُهرودی، ویدوجی، ویدوجایی.
کتاب گنجینۀ گویشهای ایرانی: استان اصفهان ۳، تألیف سیّد طیّب رزاقی است که انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی آن را در ۳۹۲ صفحه و به بهای ۲۰۰هزار ریال منتشر کرده است.
معرّفی: علیرضا طیبی