کتاب ماجرای رفته اثری مفید و مختصر در موضوع تاریخ معاصر تاجیکستان است که عبدالخلیل خالقزاده آن را تألیف کرده است و حسن قریبی، رئیس پژوهشگاه فرهنگ فارسی ـ تاجیکی در تاجیکستان، به خط فارسی برگردانده و تصحیح کرده است. این کتاب بازتاب پارهای از تاریخ معاصر شفاهی تاجیکستان است که بهصورت بیان خاطرات و مشاهدات دیدگاههای مؤلف گرد آمده و برای آشنایی خواننده با عرف و عادتها مردم تاجیک و حوادث تاریخی کشور آنان بسیار مفید است.
در باب این کتاب، از نظر زبانی، بایستی به این نکته اشاره کرد که تاجیکستان، علاوه بر چنین تاریخ و سرگذشتی که در دوران معاصر از سر گذرانده، یک تهدید سنگینِ زبانی را نیز در کارنامهاش دارد. این آسیب از بیرون به مناطق تاجیکنشین تحمیل شد؛ تهدیدی که از پیش از روسیۀ تزاری آغاز و در دوران انقلاب ۱۹۱۷ م. روسیه تشدید شد و امروز نیز همچنان آثار آن به جا مانده است. البته به دلیل همین تهدیدها و فضای بسته و دوری از سایر همزبانان، تاجیکان این فرصت را داشتند که از برخی از آسیبهای زبانی که بعضاً در ایران نیز شاهد آن بودهایم و هستیم، در امان باشند. عکس این قضیه نیز در برخی موارد صادق است؛ آنجا که واژههای بسیاری از زبان روسی وارد دایرۀ لغات تاجیکان شده است.
در مجموع، این کتاب نمایشگاهی از فرصتها و تهدیدهای واژگانی و صرفی و نحوی است که فارغ از محتوا، بهعنوان نمونۀ ادبیات نوشتاری تاجیکان در سال ۲۰۱۸ م. به شمار میرود.
کتاب ماجرای رفته، تألیف عبدالخلیل خالقزاده و با تصحیح و برگردان حسن قریبی به خط فارسی است که انتشارات آروَن آن را در ۲۴۲ صفحه و با شمارگان ۱۱۰۰ نسخه، به بهای ۳۴۰هزار ریال منتشر کرده است.